کنسرسیوم فرش دستباف تارنگ
گبه ایرانی دستباف چیست؟ بهتر است پیش از هر چیز بدانیم که گبه چیست؟ گبه ایرانی نوعی زیرانداز از جنس قالی است. در مقاله‌های پیشین به این پرداختیم که تفاوت قالی با فرش در چه چیز‌هایی است و در ادامه نیز اشاره‌‌ای به آن می‌کنیم. جالب است بدانید که نام دیگر گبه قالیچه خرسک است. گبه دستباف ایرانی همچون قالی‌ها و فرش‌های دستباف از معدود عناصری است که جایگاه ویژه‌ای در بافت فرهنگ محلی مناطق گوناگون دارد. این گبه‌های ایرانی دستباف اغلب توسط عشایر عزیزی بافته می‌شود که آن‌ها نیز همچون آثار هنریشان جایگاه ویژه‌ای در بافت فرهنگ محلی دارند.
جنس گبه ایرانی دستباف چیست؟
گبه دستباف ایرانی بیش‌تر با الیاف پشمین بافته می‌شود. جنس این الیاف از پشم بز و پشم گوسفند است. لازم به ذکر است که رنگی که در آن استفاده می‌شود نیز رنگ‌های تماما طبیعی است.
- گبه ایرانی دستباف در چه ابعادی بافته می‌شود؟
به طور کلی گبه ایرانی دستباف در سایز‌های متنوع و زیادی بافته می‌شود اما با این حال بیش‌تر به صورت مستطیلی بافته می‌شوند.
- گبه ایرانی دستباف در کجا بافته می‌شود؟
گبه ایرانی دستباف توسط عشایر ایرانی در لرستان و مناطق قشقایی بافته می‌شود.
طرح و نقش گبه‌های دستباف ایران
شاید اگر شما برای اولین بار یک گبه را ببینید فکر کنید که طرح آن به دور از هر پیچیدگی و بسیار ساده است. اما اصلا این طور نیست و طرح‌های گبه‌های ایرانی دستباف هر کدام داستان‌های بسیاری برای گفتن دارد. این طرحها که هر کدام به نوبه‌ی خود جذاب و گیرا هستند معمولا از چند چیز الهام گرفته اند. این طرحها الهام گرفته از نحوه ی زیست بافندگان، طبیعت و حیوانات هستند.
- رنگ در گبه‌های دستباف
همان طور که با دیدن گبه‌های دستباف حتما تا به حال متوجه شده‌اید رنگ‌های مورد استفاده در آن‌ها بیش تر رنگ های خاکستری، سفید، کرم و قهوه‌ای هستند. اما نباید فراموش کنیم که رنگ‌هایی که در گبه‌های ایرانی دستباف مورد استفاده قرار می‌گیرند بیش‌تر رنگ‌های گیاهی و یا به صورت خودرنگ هستند.
- نکته ای که این گبه های ایرانی دستباف را بیش از پیش جذاب می‌کند
شاید به گوش شما هم رسیده باشد که قالی فروشان می‌گویند هیچ دو گبه ای پیدا نمی‌شود که کاملا شبیه به هم باشند. شبیه نبودن گبه‌ها به هم به این دلیل است که این گبه‌ها به صورت کاملا ذهنی بافته می‌شوند. یعنی وقتی قالیباف تصمیم می‌گیرد تا گبه‌‌ای ببافد هیچ نقشی مقابل خود ندارد تا از روی آن طرح بزند، بلکه این طرح کاملا ذهنی است و از نقشی که در درون ذهن خود دارد شروع به بافتن می‌کند.
همان طور که در آغاز گفتیم این گبه‌ها جایگاه بسیار مهمی در بافت فرهنگ محلی ایران دارند. چرا که در هر منطقه توسط مردمان عزیزی بافته می‌شوند که سرمایه‌‌های سرزمینمان ایران هستند. در ادامه به انواع گبه‌ها می‌پردازیم و با مناطقی که در آن گبه های ایرانی دستباف بافته می‌شود آشنایی بیش تری پیدا می‌کنیم.
- گبه‌ی ترکمن: همان طور که از نامش پیداست این گبه‌ها توسط مردمان ترکمن در شمال شرق ایران تولید می‌شود.
- گبه‌ی لری: این گبه در مناطقی همچون لرستان و خوزستان بافته می‌شود.
- گبه‌ی کردی: این گبه نیز در استان‌هایی همچون کردستان و کرمانشاه بافته می‌شود.
این سه مورد از ده‌ها نمونه‌ای است که گبه‌های ایرانی دستباف در آن بافته می‌شود و در تمامی این مناطق گبه جایگاه بسیار مهمی در فرهنگ محلی دارد و به بافندگان آن احترام بسیاری گذاشته می‌شود چراکه از قدیم الایام بافت قالی‌ها و گبه‌ها در این مناطق رواج داشته است و اکنون به گبه‌های ایرانی دستباف به چشم یک اثر هنری ویژه‌ی این مناطق نگریسته می‌شود، به گونه‌ای که این آثار هنری از گران قیمت‌ترین سوغاتی‌ها و هدایای این مناطق هستند.
اما حالا می‌پردازیم به دلایل دیگری که باعث ایجاد این جایگاه در بافت فرهنگ محلی شده است:
- ارتباط با نیاکان: این گبه‌ها با حفظ و نگهداری از الگوهای قدیمی باعث می‌شود تا ما با سلیقه و داستان‌های نیاکانمان آشنا بشویم.
- گبه یک شیوه‌ی ایجاد درآمد است: همان طور که گفتیم گبه بافی از قدیم الایام در ایران رواج داشته است و همواره یک شیوه‌ی درآمدزایی برای عشایر و مردم محلی بوده است.
- گبه یک هنر بی زبان است: گبه بدون داشتن زبانی برای تعریف، تنها با زیبایی بی‌مثال خود و طرحها و نقش‌هایش روایات و داستان‌های بسیاری را بیان می‌کند.
کلام آخر
همان طور که از آغاز پیش رفتیم عوامل بسیاری را در مورد گبه ایرانی دستباف و جایگاه آن در بافت فرهنگ محلی بررسی کردیم. و نتیجه این حاصل شد که این آثار هنری ارزشمند عواملی بی‌نظیر در حفظ و نگهداری بافت فرهنگ محلی هستند و باید از آن‌ها بسیار زیاد مراقبت شود تا روز به روز درخشان تر و پر رنگ‌تر در عرصه‌ی ملی و جهانی حضور پیدا کنند. باید یادمان باشد که این آثار هنری تکرار شدنی نیستند و در صورت عدم حفظ آن‌ها پشیمانی دیگر حاصلی ندارد.
نظر خود را بنویسید