کنسرسیوم فرش دستباف تارنگ
الگوهای فرش ایرانی در جهان
فرش ایرانی از دیرباز عضوی از پرآوازه‌ترین کالاهای صادراتی غیر نفتی است که در اقصی نقاط جهان خواهان فراوانی دارد. این فرش‌ها با الگوهای متنوع در گذر زمان تمام سلایق را پوشش داده‌اند و در بازار جهانی عرضه می‌شوند. اما به راستی چه چیزی این فرش‌ها را که به این اندازه محبوب کرده است؟ چه عواملی باعث شده است تا فرش ایرانی بهترین فرش جهان محسوب شود. بالاخره این موضوع قابل انکار نیست که اگر از کسی بپرسید که بهترین فرش برای کدام منطقه است بلاشک نام ایران را می‌برد. هر کسی دوست دارد فرش خانه‌‌اش بافته‌ی ایران باشد و تنها در این صورت بر این باور است که بهترین فرش ممکن را دارا است.
فرهنگ و معنای پنهان در الگوهای فرش ایرانی یا کیفیت؟
عوامل متعددی فرشهای ایران را خاص و زبانزد همه می‌کند. اما مهم‌ترین آنها کدام است؟ کیفیت بالای این فرش‌ها و یا الگوهای فرش ایرانی؟ شاید در آغاز به نظر برسد که کیفیت آنها مهم‌ترین ویژگی‌شان برای خاص بودن است. طبیعتا سطح بالای کیفیت این فرش‌ها باعث شده که بازار جهانی به سمتشان بیاید اما بر حسب تحقیقات به این نتیجه رسیده‌ایم که مهم‌ترین عامل جذب افراد به فرشهای ایرانی طرح و نقشه‌آن‌ها است. اما آیا این طرحها همینطوری و صرفا به دلیل زیبایی در تاریخ ماندگار شده‌اند؟ تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چطور یک الگو در فرشهای ایرانی ماندگار می‌شود؟ آیا این طرحها معنا و مفهوم پنهانی دارند؟ اصلا هر طرح بیانگر چه چیزی می‌باشد؟ فرهنگ و معنای پنهان در الگوهای فرش ایرانی چیست؟ چه فرهنگی در آن ها نهفته است و از چه معنایی برخوردارند؟ الگوهای فرش ایرانی از چه چیزی پیروی می‌کنند؟
در ادامه به بررسی چند الگو و طرح خاص و معروف فرشهای ایرانی می‌پردازیم.
انواع الگوهای فرش ایرانی
- الگوی بته‌ای: تمامی طرح‌هایی که در آنها از بته جقه استفاده شده است به الگوی بته‌ای معروف هستند. طرح بته جقه خود به چندین نوع تقسیم می‌شود از جمله بته خرقه‌ای، بته قلمکار، بته میری و بته کردستانی. این طرح برای ما نشانگر علائم رشد، زندگانی و حیات است. وقتی در فرشی از این الگو استفاده می‌کنیم خواستار بیان کردن رشد و شکوفایی هستیم.
- الگوهای هندسی: در این الگو بیشتر از طرح‌های هندسی استفاده می‌شود. از اشکال دایره، مستطیل و مربع بسیار زیاد در این الگو استفاده می‌شود. این الکو بیانگر ثابت قدمی و ثبات و توازن در جهان هستی است و به طور کلی نمایانگر تقارن و تعادل در هر چیزی و در جهان است.
- الگوهای گل و بته: در این الگوها غالبا از رنگ‌های شاد استفاده می‌شود. این طرحها بیانگر شادی و سرزندگی هستند و امید به زندگی را القا می‌کنند. دیدن این فرش‌ها در طول روز به علت داشتن طرح و رنگ شاد بسیار مسرت بخش و امید بخش است.
- الگوهای شاه عباسی: این الگو به جهت استفاده از گلهای شاه عباسی به طرح شاه عباسی معروف است. این گلها به خصوص برای دیده‌ی ایرانیان بسیار آشناست. این گلها با رنگ‌های متنوعی، با رنگ روشن و تیره، بافته می‌شوند و در کنار هم نقش زیبایی را نشان می‌دهند. معنای این گلها نیز به همان معنای گلهای الگوی گل و بته است.
- الگوی افشان: در این الگو، طرحها و نقش‌های گوناگون البته با تواضع و زیبایی افشانده شده‌اند و گویی نقطه‌ی آغاز و پایان طرح این فرش به یکدیگر مستقیما وصل شده‌اند. یعنی انگار فرش یک نقطه‌ی مشخص برای شروع دارد که همان را ادامه داده تا به نقطه‌ی پایان برسد. همان طور که در آغاز گفتیم علت نام این طرح آن است که نقش‌ها جز به جز در کنار یکدیگر افشانده شده‌اند.
حالا فرش یک کالاست یا یک هنر؟
حال با گفتن تمامی موارد بالا به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟ آیا به راستی غیر از این است که فرش و فرش بافی در ایران یک هنر است؟ آن هم هنری که سابقه‌ای دیرینه دارد و با گذر زمان بهتر و بهتر شده است؟ با این فرهنگ و معنای پنهان در الگوهای ایرانی چاره‌ای جز اذعان این نمی‌ماند که فرش و فرش‌بافی ایرانی یک صنعت ارزشمند است که نه تنها مورد پسند تمامی مردم جهان است بلکه دارای رمز و رازی پنهان و غریب است که باید بسیار کوشید تا آن را کشف کرد و به مراحل درونی و نهان آن پی برد.
کلام آخر
فرشهای ایرانی دارای رمز و رازی نهان هستند که ما سعی کردیم تا در این مقاله به وسع توانمان به آنها بپردازیم. در این جا طرح‌هایی را نام بردیم و علت نام گذاری‌شان و سبقه‌ای که دارند و اجزای تشکیل دهنده‌ی آن ها را گفتیم. امیدواریم تا توانسته باشیم به خوبی سر درونی این چند طرح را برای شما هویدا کنیم.
نظر خود را بنویسید