تکنیک های نوین در حمایت از هنر دستباف ایرانی

امروزه نوآوری و روش‌های نوین برای حفظ هر صنعت و هنری حرف اول را می‌زند. هر هنری با هر سابقه‌‌ای که دارد اگر به فکر حفظ و بقای خودش است باید با روش‌های نوین آشنا بشود تا بتواند به حیات خود ادامه بدهد و در سال‌های آینده حتی شکوفاتر نیز بشود. استفاده از روش‌های نوین برای نگهدرای هنر‌های موجود یک اصل اساسی است که امروزه بیشتر به‌ آن توجه می‌شود. جامعه‌ی امروزی دریافته است که روال رشد و شکوفایی یک هنر دیگر مثل سابق نیست. به روایتی مسیر همان است، اما شیوه‌ی رد شدن از این مسیر در گذر سال‌ها بسیار تغییر کرده است و امروزه روش‌ها و تکنیک‌های نوینی به وجود آمده‌اند تا از هنر‌ها و صنایع ما حفاظت و مراقبت کنند. دیگر نمی‌توان مثل قدیم بدون استفاده از این شیوه‌ها منتظر بهره‌وری از این هنر‌ها بود. آن هم در جهانی که تکنولوژی روز به روز پیشرفت می‌کند و هیچ چیزی به گرد سرعتش نیز حتی نمی‌رسد.

در جهانی که شما ساده‌ترین کار‌های خود را به کمک پیشرفت تکنولوژی انجام می‌دهید دیگر حرفی برای روش‌های سنتی نمی‌ماند. در واقع این تکنیک‌های نوین زاده‌ی پیشرفت تکنولوژی در جهان امروزی هستند که به ما کمک می‌کنند تا آسودگی بیشتری داشته باشیم و به خواسته‌‌های خود بسیار آسانتر و ساده‌تر برسیم. تمامی هنر‌ها و صنایع از این قضیه یعنی استفاده از این تکنیک‌های نوین برای حمایت از آن‌ها مستثنی نیستند. هنر دستباف ایرانی نیز از نمونه‌های بارز استفاده از این تکنیک‌های نوین است. که در ادامه بیش تر به آن می‌پردازیم.

هنر دستباف ایرانی از آغاز تا به اکنون

گفتیم که هنر دستباف ایرانی از نمونه‌های بارز استفاده از تکنیک‌های نوین در این کار است. برای این که به استفاده‌ی مستقیم از این تکنیک‌های نوین در هنر دستباف ایرانی برسیم بهتر است به آغاز آن بازگردیم.

فرش و تابلو فرش دستباف ایرانی از همان ابتدا هنر‌های خاصی بودند که تنها در مناطقی بسیار محدود بافته می‌شدند و از همان نقاط به سایر شهر‌ها و روستا‌ها فرستاده می‌شدند. شاید در هر چند روستا یک نفر بود که فرش‌باف بود، چه فرش و چه تابلو فرش، و ماه‌ها و حتی چند سال می‌توانست بافتن یک فرش یا تابلو فرش به طول انجامد. آن هم در حالی که آن یک نفر دست تنها بود و به تنهایی تمام فرش‌های بزرگ و کوچک را می‌بافت و به نقاط مختلف روستاها می‌فرستاد. با گذر ایام و افزون شدن درخواست‌ها، به طبع خواهان این فرش‌ها نیز زیادتر شد و از شهرهای بزرگ و کوچک نیز سفارش فرش می‌رسید. رفته رفته به قدری خواهان این فرش‌ها زیاد شد که بافندگانی نیز در شهرهای بزرگ و کوچک مشغول به بافتن فرش و تابلو فرش شدند.

چند تکنیک نوین در حمایت از هنر دستباف ایران

• با وجود این که این فرش‌ها خواهان بسیاری پیدا کرده بود. اما قیمت بالای آن‌ها هنوز مسئله بود و هر کسی نمی‌توانست صاحب یک فرش و یا یک تابلو فرش دستباف ایرانی بشود. اما چرا؟ چراکه این فرش‌ها و تابلو فرش‌های ایرانی از الیاف طبیعی همچون الیاف ابریشم و  پشم بافته می‌شدند و این الیاف همه بهای گزافی داشتند و دسترسی به آن‌ها هم آسان نبود. البته ناگفته نماند که به همان نسبت از کیفیت بسیار بالایی نیز برخوردار بودند و هستند. برای مثال فرشی که از ابریشم بافته شده باشد به علت براقی لیف ابریشم جذابیت بسیار زیادی دارد و سوای ظاهر آن این نخ استحکام بالایی در برابر پوسیدگی، ساییدگی و حتی آتش دارد. همه‌ی این‌ها باعث می‌شد تا قیمت این فرش‌ها و تابلو فرش‌ها بسیار بالا برود. اولین تکنیک نوینی که برای حمایت از این هنر دستباف ایرانی اجرا شد تولید نخ پلی استر بود. این نخ در کنار کیفیت مناسب خود، قیمت قابل قبولی نیز دارد و همین مسئله باعث شد تا این آثار هنری کم نظیری در دسترس قشر بیشتری از مردم قرار بگیرد.  

• مورد دوم استفاده از تکنیک‌های نوین در حمایت از این آثار دستباف ایرانی در زمینه‌ی ارائه‌ی آن‌ها بود. همان طور که گفتیم این آثار ارزشمند در آغاز تنها در روستاها بافته می‌شد و با گذر زمان توسط افرادی به شهرها نیز رسید. قصه تا آنجا پیش رفت که مراکز بزرگی همچون بازار بزرگ فرش تبریز و بازار بزرگ فرش تهران احداث شدند. مکان‌هایی بزرگ با سقف‌هایی بلند که در آن‌ها این آثار دستی به فروش می‌رسیدند و این مراکز تبدیل شده بودند به منابع فروش فرش و تابلو فرش دستی. اما باز هم دستیابی به این مراکز برای افرادی در شهرهای دورتر بسیار سخت بود و هر کسی برای خرید فرش خود نمی‌توانست آن همه راه را تا تهران یا تبریز برود تا به آن همه تنوع و زیبایی برای خریدش دسترسی داشته باشد و بتواند با خیال راحت خرید کند. در این زمان بود که تکنیک نوین دیگری به کارمان آمد، یعنی فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی. این فروشگاه‌ها به صورت شبانه روزی برای همگان در دسترس بودند و هر کسی که می‌خواست فرشی خریداری کند می‌توانست ساعت‌ها در این فروشگاه‌ها بگردد تا فرش دلخواه خود را پیدا کند. بدون آن که هزینه‌ای پرداخت کند و در عین حال ضمانت اصالت و کیفیت کالا را نیز داشته باشد.  

کلام آخر

همه به خوبی می‌دانیم که این آثار هنری ارزشمند میراث‌هایی هستند که از گذشتگان به دست ما رسیده است. این میراث، میراثی ارزشمند و تکرار ناشدنی است که در صورت حفاظت نادرست از آن به زودی از بین می‌رود و دیگر نمی‌توانیم کاری برای آن انجام دهیم. استفاده از این تکنیک‌های نوین در حمایت از این هنرهای دستی کمترین کاری است که می‌توانیم انجام دهیم تا این میراث را به سلامتی به دست نسل‌های آینده بسپاریم. امیدواریم تا در این مقاله توانسته باشیم شما را به خوبی راهنمایی کنیم.